Өткен ғасырдың аса құндылы ән-күйлері, термесі, жыры,
қисса мен халықтың музыкалық шығармашылығының негізіндежас ұрпақты адамгершілік рухта,
музыкалы-эстетикалық нәзік сезімге тәрбиелеуде үлкен рөл атқарып отыр.
Ұсынылмақ кітапты жазуды
қолға алғандағы мақсатым – қазақтың шертпе күй өнерінің мектептері туралы А.Жұбанов,
Уәли Бекенов, Ақселеу Сейдімбек сияқты ғалымдар айқындап кеткен зерттеулерді
қазіргі күйшілікті кәсіби оқыту бағдарламасына мүмкіндігінше қоғамдап енгізу
екенін ашық айту
Ғарифолла
Құрманғалиев – ХХ ғасырдағы қазақ музыка мәдениетінің ерен құбылысы. «Бүгінгінің
Мұхиты» атанған, ондаған жылдар бойы ол жалғыз өзі Батыс Қазақстанның көне де
жоғары дәрежеде дамыған вокалды-аспаптық дәстүрін паш еткен. ХІХ ғасырда
эпикалық кең тынысты әннің асқан шебері болған Мұхит мұрасын жеткізген де
Ғарифолла Құрманғалиев болатын. Халықтың сүйіп тыңдайтын теңдесі жоқ екпінді
дауысты әншісі болды.
Қазақ ауыз
әдебиеті туралы ғылыми зерттеулер он тоғызыншы ғасырда өз бастауын алды. Бұған
дейінгі уақытта қазақ фольклоры жайында жекелеген пікірлер ғана айтылып, тек
ауыз әдебиеті үлгілеріжарияланып келді.
Әрине, баспа ісінің кеңіп, өріс алмай тұрған бұл шақта, фольклористиканың
өзіндік қиындықтары болды. Сонда да зерттеу-жинақтау жұмыстары тоқтамағаны
белгілі.
Aлпысыншы жылдарғы Алматы. Жасыл мәуеге
малынған маужыр қала. Соғыс кезінде азды кем тұрып, дәмін татып, көзі
жұмылғанша тамсана мадақтап өткен ақын Владимир Луговской тауып айтқандай –
"Город вещих снов”. Жайраңдаған жайдарман ортадағы жадыра думаннан соң жайлы
төсекте жатып, таң алдында тамсана көрген тамаша түстей жайсаң шаһар. Күн сайын
түс ауа ағыл-тегіл құйып өтетін ақ нөсерден кейін күміс бауыр жапырақтарын
жарқ-жұрқ жалтылдатып, жамыраса сыбдырласқан ақ балтыр қайыңдар арасында мың сан
періште бір-бірімен үздіге сыбырласып тұрғандай.
Генетика — бүкіл тірі организмдерге тән тұқым қуалаушылық пен
өзгергіштікті зерттейтін биология ғылымының бір саласы. Тұқым қуалаушылық пен
өзгергіштіктің заңдылықтарын ашып, оларды қоғамды дамыту үшін пайдаланудың
жолдарын шешуде генетика ғылымы зор үлес қосты. Сондықтан, биология ғылымының
басқа салаларының арасында маңызды орын алады.
Отбасы,
жанұя, үйелмен, семья деген атаулар бір мағынаны береді. Мәселен, "Отбасы – семья, үй деген сөздің
синонимі” ( 1, 615 ), яғни бір оттың (ошақтың) басында өмір сүріп жатқан
қандастар.
Заңдық мағынасында отбасы дегеніміз – бұл некеден, туыстықтан, бала
асырап алудан немесе балаларды тәрбиелеуге алудың өзге де нысандарынан туындайтын
және отбасылық қатынастарды нығайту мен дамытуға септігін тигізетін, мүліктік
және мүікке қатысты емес жекебастың құқықтарымен байланысқан адамдар тобы.
Отбасылық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы отбасылық құқық деп аталады
Қазақстан Республикасының конституциясы бойынша Қазақстан Республикасында
мемлекеттік меншікпен жеке меншік танылады және бірдей қорғалады.Меншік міндет жүктейді, оны пайдалану сонымен қатар қоғам игілігіне де
қызмет етуге тиіс. Меншік субьектілері мен объектілері меншік иелерінің өз
құқықтарын түзеге отыру көлемі мен шектері, оларды қорғау кепілдіктері заңмен
белгіленеді.
Алғашқы қауымдық қоғамның экономикалық ,
әлеуметтік, құрылымдық , басқарушылық салаларындағы обьективтік даму процестері
бір-бірімен тығыз байланыста өзгеріп, жаңарып отырды. Малшылық пен егіншілік
қалыптасты, ажарланған тастан жасалған қарулар өмірге келіп, адамның тәжірибесі
өсіп молайды.
Қылмыстық құқық дегеніміз – құқық саласының негізгі түрлерінің бірі
ретінде қылмыстың түсінігі мен белгілерін, қылмыс үшін қылмыстық жауаптылықтың
негізі мен шектерін, сондай-ақ қылмыстық жауаптылықтан және жазадан босатудың
шарттарын айқындайтын құқықтың нормалардың жиынтығы. Жалпы қылмыстық құқықтың
негізгі міндеттері - әлеуметтік құндылықтарды қорғау және қылмыстардың алдын
алу (қылмыстарды болдырмау; қылмыстардың профилактикасы) болып табылады
Қылқобыздың шығу тарихын
сонау атам заманнан белгілі бақсы балгерлерді жебеп жасқаушы түркілердің бабасы
тұңғыш қобызшы Қорқыт ата есімімен байланыстырып аңыз етіп айтады. Халық
арасына кең тараған аңызда былай дейді: « – Қорқыт 20 жасқа толғанда түс
көреді. Түсіне кірген адамдар оған 40 жасқа келіп қыршыныңнан қиыласың –
депті-мыс». Бұдан кейін Қорқыт өлмеудің қамын ойлап өзінің Желмаясына мініп жер
шарлап ел аралап өлімнен қашып жолға шығады.
Ежелгі Түркістанның батысы
мен шығысында бірдей ІХ ғасырдан бастап-ақ ықпалды іргелі елдік құрған
Қарахандар әулетінің билігі дәуірлеп тұрған заманнан (841-1212 ж.ж.) бізге
жеткен Жүсіп Хас Хажибтың «Құтты білігі» адамзат өркениетініңөлмес қазыналарының баға жетпес асыл мұрасы.
Осындай кең толғамды, тарихи, парасатты пайымдаулар мол ғылыми ойдың, ақындық
өнердің үздік дара туындылардың дүниеге келуіне белгілі бір өркениетті ахуалдың
құнарлы топырағы, тарихи-әлеуметтік орта тынысы мен қоғамдық саяси жағдайлардың
заңдылықтары болғаны күмәнсіз.
Құқықтық
нақтылықты, құқықтың және құқық жүйесінің дамуына ықпал ететін факторларды
ерекше түрде тану құқықтық сана болып табылады. Моральмен, дінмен, өнермен, ғылыммен қатар,
құықтық сана қоғамдық сананың нысаны болып саналады, оның өмір шындығын
көрсететін өзіне тән ерекше объектісі бар.
Кез келген мемлекет өмірдің
барлық қоғамдық салаларында, адамдар арасындағы өзара қарым-қатынастарда қатаң
тәртіп пен сақтықты орнатуға мүдделі. Онсыз қоғамның бірқалапты дамуы,
экономиканың,мәдениеттің, игіліктің көтерілуі және халықтың қауіпсіздігінің
артуы мүмкін емес.Сондықтан мемлекет азаматтардың,
олардың бірлестіктерінің, шаруашылық ұйымдардының, мемлекеттік органдарының,
олардың лауазымды адамдарының құқықтары мен міндеттерін, жауапкершілігін
белгіңлейді. Мемлекет өзі қабылдаған заңдарды барлық адамдардың қатаң сақтауын,
заңдардың талаптаорын бұзушылардың заңмен жауапқа тартылуын әрдайым қадағалап
отырады.
Қазақстан
халқы егеменді мемлекеттің ұлттық өркендеу процесінің негізін 90-жылдары қалай
бастады. Біздің ата-қонысымыз мыңдаған жылдар бойына талай басқыншылықты
басынан кешті. Қаншама көне қалалар, мәдени орталықтар қирады, кітаптар
өртеліп, жазықсыз жандар кұрбан болып, өлшеусіз қан төгілді. Бірақ қандай
қырғын болса да алтын бесік ата-баба жері, атамекен дәл бүгінгідей ойрандалған
емес. Жер ананың аялы алақанында аман қалған әрбір от басынан рулы ел тарап,
халық қашан даеңсесін көтеріп, ел болып
дамып кете беретін.
Ұйымдық-құқықтық жағынан салықтар
– бұлмемлекет біржақты тәртіппен заң
жүзінде белгіленген,белгілі бір мөлшерде және мерзімде бюджетке төленетін
қайтарусыз және өтеусіз сипаттағы міндетті ақшалай төлемдер.
Әдептілік, имандылық, иейірімділік,
қайырымдылық, ізеттілік, қонақжайлылық құндылықтары қалыптасқан халқымыз осы
асыл да абыройлы қасиеттерінжас
ұрпақтың ақыл- парасатына азық ете білу үшін, әрбір тәрбиеші, ұстаз халық
педагогикасын, сан ғасырларда қалыптасқан салт- дәстүрлерді, әдет-ғұрыптарды
жан-жақты терең білумен қатар, өзінің бойына адамдық құндылықтарды терең
сіңірген, рухани жаны таза адам болуы шарт.
Turbo Pascal –
жоғарғы деңгейлі программалау жүйесі. Оның тұңғыш нұсқасын 1970 жылы швейцрия
физигі Niklaus Wirthұсынған.Автор тілді
алғашқы арифметикалық есептеу машинасын жасаған француздың ұлы ғалымы Блез
Паскальдің құрметіне Паскальдепатап , тіл атауын үнемібас
әріппен жазылуын сұраған.Кейінен тілдің көптеген нұсқалары жарық көреді.
Адамзат баласы дамудың барлық тарихи кезеңдерінде есептеу жұмыстарын жүргізіп отыруға әрқашанда мүқтаж болды. Алғашқы кезеңдерде оған, аяқ-кол саусақтары секілді қарапайым қүралдар жеткілікті болды.
Біз бәріміз бала кезімізден бастап информация алмасу процесіне
қатысамыз. Кітап, газет және журнал оқығанда, радио тыңдап, теледидар көргенде, мұғаліммен, ата-аналармен, достарымызбен әңгімелескенде әртүрлі информация аламыз. Адамдардың үйде, мектепте, жұмыста және көшеде бір-бірімен сөйлесуі де информация түрлерінің: сөздердің, ойлардың, хабарлардың, мәліметтердің алмасуына мысал бола алады.
Жиырмасыншы ғасырдыңаяғында пайда болған Интернет қазір жер
шарыныңәр түкпірін байланыстырып сан
алуан адамдарды, елдер мен құрылқтарды біріктіріп отыр. Интернет 1960 жылдары АҚШ-та дүниеге келдi.Оны соғыс бола
қалған жағдайда бір-бірімен телефон арналары арқылы қосылған компьютер
желілерімен байланысып отыру үшін АҚШ-ның орталық барлау басқармасының
қызметкерлері ойлап тапқан.
Өзінің алдына
қойылған тапсырманы орындау үшін компьютер механикалық бөліктердің орын ауыстырылуын,
электрондардың, фотондардың, кванттық бөлшектердің ағынын немесе басқа да жақсы
зерттелген физикалық құбылыс әсерлерін қолданады. Көбімізге компьютерлердің ең
көп таралған түрі — дербес компьютер жақсы таныс.
Хабарлар тасымалданатын байланыс арналары көбінесе
қорғалмаған болып келеді және осы арнаға қатынас құру құқығы бар кез келген
адам хабарларды қолға түсіре алады. Сондықтан тораптарда ақпаратқа біраз
шабуылдар жасау мүмкіндігі бар.
Ақпаратты шындығында да ғылыми ұғым ретінде қарастыруға
болады. Өйткені бұған дейін ақпараттың кұрылымы мен қасиеттері барлық ғылым
салаларында зерттелінді. Мысалы, физика - ақпарат таситын сигналдардың
қасиеттерін зерттейді. Табиғаттағы көптеген құбылыстардың сигнал шығаратыны
белгілі. Ал тіркелінген сигналдар белгілі бір мәліметтерді құрайды.
Бұған дейін айтыоғандай , Windows жүйесіндегі кез келген программа терезе
ішінде орындалады, сол себепті тереземен атқарылатын амалдарды (көлемін өхгерту, экран
бетінде жылжыту, терезені үлкейту және кішірейту) орындай білу қажет.
