Қазақстанның әуе қорғаныс күштері мемлекеттік әуе шекарасын және қарсыластың соққысынан әскерлерді қорғайтын маңызды құрал болып табылады. Олардың құрамына әуе қорғаныс әскерлері мен әскери әуе күштері кіреді.
Мобильдік күштер тобы – құрлық әскерлерімен тығыз байланыста әрекет ететін десантшылар. Оларды “қанатты жаяу әскер” деп те атайды. Олар әр түрлі ұрыс әрекеттерін жүргізуге, маңызды аудандар мен объектілерді басып алып, негізгі күш келіп жеткенше ұстап тұруға, қарсыластарды, олардың штабтары мен тылдағы бөлімдерін жоюға арналған. Өз міндеттерін орындауға мобильдік топтар жоюдың әр түрлі құралдарын, әр түрлі жаңа техниканы, қажетті қорларды иеленеді. Тасуға және аспаннан тастауға әскери транспортты, авиация ұшақтары мен тікұшақтарын пайдаланады.
Бұлар ұрыс жүргізіп жатқан бөлімдерге материалдық құрал-жабдықтар жеткізуге, жаралыларды алып кетуге, істен шыққан қару-жарақтар мен басқа жүктерді тасуға арналған әскери тылдың құрамында әскерлерді соғыста және өмірде барлық қажеттіліктермен қамтамасыз етеді.
Олар бөлімшелер мен бөлімдердің арасында берік және тұрақты байланысты қамтамасыз етеді. Бейбіт кезде де, соғыс кезінде де байланысты орнатуға қызмет етеді. Қазақстан Республикасы қарулы күштерінің бөлімшелері мен бөлімдері жақын және ұзақ қашықтықтық үздіксіз байланысты қамтамасыз ететін, ғылым мен техниканың жаңа жетістіктеріне негізделген радио және радиожелілік құралдарды пайдаланады
Жаппай қырып жоятын ядролық қарулардың және басқа да құралдардың пайда болуына байланысты аталған қарулар қолданылған жағдайда әскерлерді қорғайтын шаралар қолдану қажет. Мұндай мәселелерді шешуде химиялық әскерлер маңызды рөл атқарады. Осыған байланысты бөлімдер мен бөлімшелерді емдеу үшін арнайы машиналармен, қондырғылармен келіп, көмек көрсетеді.
Бұлар құрлық әскерлерінің ұрыс әрекетін және тіршілік әрекетін толығымен қамтамасыз етуге арналған инженерлік әскерлер. Бірде-бір әскери мәселе инженерлік қамтамасыз етусіз шешілмейді. Олар шабуылда әскерлердің жылжуын қамтамасыз етеді, жолдар салады, сулы тосқауылдан өтуді жабдықтайды, қарсыластардың бөгеттеріне өткелдер жасайды, минасыздандырады. Қорғаныс кезінде инженерлік әскерлер қорғаныс шептерін тұрғызады, бөгеттер жасайды
Әскери істер ғылыми-техникалық прогреске байланысты қазіргі жағдайда арнайы әскерлердің маңызы өлшеусіз өсті. Бұл бөлімшелер мен бөлімдер жас әскерлерден терең және жан-жақты білімді, машық-дағдыны, тәртіптілікті, шыдамдылықты, білек күшін талап ететін қазіргі заманғы техникалармен жабдықталған.
Артиллерияның бөлімшелері мен бөлімдерінің болуы құрлық әскерлерін дереу күшейтті. Олардың дәл соққылары қысқа уақыттың ішінде қарсыластың түгел бөлімшелері мен бөлімдерін жойып жіберуі мүмкін. Құрлық әскерлерінің артиллериясында зеңбіректер, гаубицалар, реактивтік қондырғылар, жойғыш танкке қарсы қолданатын зеңбіректер, минометтер және де ұзақ қашықтықта әрекет ететін танкке қарсы қолданылатын басқармалы реактивтік снарядтар болады. Бұл құралдардың барлығы моторландырылған, қысқа уақыт ішінде дайындалады және оқ атуға қабілетті.
Жалпы мақсаттағы күштер құрамына - құрлық әскерлері мен мобильдік топ күштері кіреді. Құрлық әскерлерінің құрамында бірнеше арнайы әскер түрлері мен құрамалар болады. Олар өздеріне әр түрлі қарулар мен техникаларды біріктіреді. Құрлық әскерлері түрлеріне – мотоатқыштар, танк және артиллерия әскерлері, ал арнайы әскерлерге – инженерлік, химия байланыс, радио және радиотехникалық, автомобиль және басқалары жатады.
Таза біржақты ұлттық тәрбие-ұлтаралық аразға соқтыруы мүмкін. Әсіресе патриоттық тәрбиеде бұл ерекше білінеді. Әрине, ұлттық тәрбиені әркім әртүрлі түсінеді. Кейбіреулер “ұлттық нақыштар сол күйінде болса екен” десе, ал кейбіреулер “ұллтық тәрбие қазіргі өмірмен байланысты болса екен”, дейді. Шындығында ескінің жаңамен қауышып жатқаны өміршең келеді.
Немесе қазақ халқының өз елін шапқыншылықтан қорғауда ерлігі аңыз болып өлең-жырға қосылған Қобыланды, Алпамыс, Ер Тарғын, Ер Сайын, Ер Қосай, Қамбар, Ағыбай, Қабанбай, Бөгенбай, Наурызбай, Баян, Қарқабат, Сураншы, Саурық, Сырым, Исатай сияқты батырлар жастайынан халық тәрбиесінің бесігінде тербеліп өскен. (3) Батырлар жыры да қазақтың елін, жерін, отанын сүюуінің негізі болып табылады
«Алтын қыран» ордені 1995 жылы бекітілген. Бұл орденмен Қазақстан республикасына ерекше еңбек сіңірген азаматтар марапатталады. «Алтын қыран» орденіне ұсынылған үміткерлерді Қазақстан Республикасының Президенті бекітеді. Президент лауазымы бойынша айрықша үлгідегі «Алтын қыран» орденінің иегері болып танылады
«Құрмет» ордені 1993 жылы бектілген. «Құрмет» орденімен азаматтар экономиканы, әлеуметтік саланы, ғылым мен мәдениетті, білім беру ісін дамытуға сіңірген еңбегі және белсенді қоғамдық қызметі үшін марапатталады.
«Достық ордені 1995 жылы тағайындалды онымен елдегі қоғамдық келісімді сақтауға халықтар арасындағы бейбітшілікті, достық пен ынтымақтастық ахуалын нығайтуға үлес қосқан азаматтар марапатталады. «Достық» орденінің ІІ-ші дәрежесі бірінші дәрежесіне ұқсас, тек мұнда орденнің белгісі құлақша мен шығыршық арқылы бесбұрыш пішінді тақшаға біріктірілген.
«Достық» ордені 1995 жылы тағайындалды. Онымен елдегі қоғамдық келісімді сақтауға, халықтар арасындағы бейбітшілікті, достық пен ынтымақтастық ахуалын нығайтуға үлес қосқан азаматтар марапатталады. «Достық» ордені екі дәрежелі болып белгіленді. Оның І-ші дәрежесі өрнектелген сегіз бұрышты жұлдыздан және аспалы лентаға тағылған орден белгісінен тұрады.
«Парасат» ордені 1993 жылы тағайындалған. «Парасат» орденімен ғылым мен мәдениет, әдебиет пен өнер қайраткерлері және халықтың рухани мүддесін, потенциялды ой-өрісін жоғарылатудағы еңбегі үшін, азаматтардың құқығын қорғаудағы ерен еңбегі үшін марапатталады
«Айбын» ордені 1995 жылы бекітілген әскери орден. Қазақстан республикасының қарулы күштерінің шекара және ішкі әскерлерінің әскери қызметшілері, сондай-ақ прокуратура ұлттық қауіпсіздік комитеті мен Ішкі істер қызметкерлері әскери даярлықта қол жеткізген жетістіктері, әскери жаңа техниканы игергені, заңды, қоғамдық тәртіпті бұлжытпай сақтағаны, халық мүддесін қорғаудағы адалдығы үшін, әскери және қызметтік міндетін орындауда көрсеткен ерлігі мен қайсарлығы үшін, төтенше жағдайда қылмысқа қарсы жасаған жанкешті әрекеті үшін марапатталады. «Айбын» ордені үш дәрежеден тұрады. «Айбын» орденінің І-ші және ІІ-ші дәрежесімен кіші және ортаңғы буын офицерлер қатары марапатталады, «Айбын» орденінің ІІІ-ші дәрежесімен матростар, сержанттар, старшиналар, прапорщиктер және мичмандар марапатталады.
«Айбын» ордені 1995 жылы бекітілген әскери орден. Қазақстан республикасының қарулы күштерінің шекара және ішкі әскерлердің әскери қызметшілері, сондай-ақ прокуратура, ұлттық қауіпсіздік комитеті мен Ішкі істер қызметкерлерінің әскери даярлықта қол жеткізген жетістіктері, әскери жаңа техниканы игергені, заңды, қоғамдық тәртіпті бұлжытпай сақтағаны, халық мүддесін қорғаудағы адалдығы үшін, әскери және қызметтік міндетін орындауда көрсеткен ерлігі мен қайсарлығы үшін, төтенше жағдайда қылмысқа қарсы жасаған жанкешті әрекеті үшін марапатталады. «Айбын» ордені үш дәрежеден тұрады. «Айбын» орденінің І-ші және ІІ-ші дәрежесімен кіші және ортаңғы буын офицерлер қатары марапатталады, «Айбын орденінің ІІІ-ші дәрежесімен матростар, сержанттар, старшиналар, прапорщиктер және мичмандар марапатталады.
Даңқ ордені 1993 жылы тағайындалған. «Даңқ» орденімен Қазақстан республикасының қарулы күштерінің, әскери бөлімдердің жоғарғы шенді офицерлері, сондай-ақ прокуратура, ұлттық қауіпсіздік, ішкі істер органдарының басшылары үздік еңбектері үшін марапатталады. «Даңқ» ордені екі дәрежелі болып белгіленді
«Даңқ» ордені 1993 жылы тағайындалған. «Даңқ» орденімен қазақстан республикасының қарулы күштерінің, әскери бөлімдердің жоғарғы шенді офицерлері сондай-ақ прокуратура, ұлттық қауіпсіздік, ішкі істер органдарының басшылары үздік еңбектері үшін марапатталады. «Даңқ» ордені екі дәрежелі болып белгіленді. Оның І-ші дәрежесі жұлдыздан, аспалы лентаға тағылатын белгіден тұрады.
«Барыс» ордені 1999 жылы бекітілген. Бұл орденмен Қазақстан республикасының мемлекеттігі мен егеменділігін нығайту ісіне ерекше еңбек сіңіргендер, Қазақстан халқының бірлігін нығайтудағы ғылыми, мәдени-қоғамдық қызметі үшін, халықтар арасындағы достықты нығайтуда, ұлттық өзара мәдениет бірлігін жетілдірудегі еңбегі үшін марапатталады. ІІІ -ші дәрежелі «Барыс» ордені жұлдызша және аспалы жолақтан тұрады.
«Барыс» ордені 1999 жылы бекітілген. Бұл орденмен Қазақстан республикасының мемлекеттігі мен егеменділігін нығайту ісіне ерекше еңбек сіңіргендер, Қазақстан халқының бірлігін нығайтудағы ғылыми, мәдени–қоғамдық қызметі үшін, халықтар арасындағы достықты нығайтуда, ұлттық өзара мәдениет бірлігін жетілдірудегі еңбегі үшін марапатталады. ІІ- ші дәрежелі «Барыс» ордені жұлдызша және аспалы жолақтан тұрады.
«Барыс» ордені 1999 жылы бекітілген. Бұл орденмен Қазақстан республикасының мемлекеттігі мен егеменділігін нығайту ісіне ерекше еңбек сіңіргендер, Қазақстан халқының бірлігін нығайтудағы ғылыми, мәдени-қоғамдық қызметі үшін, халықтар арасындағы достықты нығайтуда, ұлттық өзара мәдениет бірлігін жетілдірудегі еңбегі үшін марапатталады. І-ші дәрежелі «Барыс» ордені жұлдызша және аспалы жолақтан тұрады.
«Барыс» ордені 1999 жылы бекітілген. Бұл орденмен Қазақстан республикасының мемлекеттігі мен егеменділігін нығайту ісіне ерекше еңбек сіңіргендер, Қазақстан халқының бірлігін нығайтудағы мәдени–қоғамдық қызметі үшін, халықтар арасындағы достықты нығайтуда, ұлттық өзара мәдениет бірлігін жетілдірудегі еңбегі үшін марапатталады. «Барыс» ордені үш дәрежеден тұрады. Орденнің 1-ші дәрежесі жұлдызша мен аспалы жолақтан тұрады.
«Отан» ордені 1993 жылы тағайындалған. Аталған орденмен мемлекеттік және қоғамдық қызметінде экономиканы, әлеуметтік саланы, ғылым мен мәдениетті, мемлекеттік құқық қорғау және әскери қызметтегі демократия мен әлеуметтік прогресті дамытуға айрықша еңбек сіңірген азаматтар марапатталады.
Қылышынан қаны тамып, жарты әлемді билеп тұрған қызыл империя кеңестік коммунистік партия кезеңінде қазақ жастарының ұлттық намысн ту етіп, отаршылдыққа қарсы алғаш жойқын бұлқыныс танытуы Мәскеудегі өктемшіл шовинистердің төбесіне жай түсіргендей әсер етті. Өйткені, уысындағы қол бала іспеттес көптеген ел бұдан «үлгі-өнеге» алып, ол өрт қаулай түссе, халдерінің мүшкілденетінінен қауіптенді. Оны олар алдын-ала сезді де, басқыншылық әрекеттерге, фашистік қатыгездік қадамдарға да көз жұма барды. Әділдіктің салтанат құруын сұраған жалаң қолды бейбіт жандардың тілектеріне құлақ асқысы келмеген озбыр орталық жүйесі жүректері тітіркенбестен мұздай қаруланған әскермен шеруге шыққандарды аяусыз жаншыды, итке талатты, бас-көз жоқ ұрып соқты. Кремльден кесепатты бұйрықтың пәрмені солай аласапыран құбылды.
1937-1938 жылдары яғни, бір жылдың ішінде 125 мың қазақ зиялысы қырылған. Жоғары білімді қазақтың бетке ұстайтын азаматтарының бар кінәсі - көзі ашық болғаны, өз ұлтының намыс-сезімін жақтағандары ғана. Бүгінгі ұлттық сана-сезіміміздің құны осыншама құрбандықпен келгенін есте сақтағанымыз жөн болар еді. Осы асыл азаматтардың үзілген жас, қыршын өмірлері, орындалмаған үміттері, армандары бізге аманат сияқты болып көрінеді. «Мен үшін Отаныма адал солдат болудан артық бақыт жоқ», - деп Ислам Жеменей айтқандай, Отан қорғау жолында 41-45 –ші жылдары ең көп қырылған қазақ солдаттары еді. Ұлы Отан соғысына Қазақстаннан 1 миллион 196 мың адам қару асынып, майданға аттанды. 700 мың адам еңбек армиясының сапында болды. Соғыстан тек 410 мың Қазақстандық жауынгер ғана оралды.
Халқымның «Әке көрген оқ жонар, шеше көрген тон пішер» деген даналық пікірін ойлап қарасақ, ата-бабаларымыздың асқар таудай ақылында, өз өмір тәжірибесінен өткен өнегелі істері – елін, жерін қорғау, бірлікте, ынтымақта өмір сүріп, еліне елеулі, халқына қалаулы болу сияқты жақсы қасиетті ұрпақтан- ұрпаққа дарыса деген асыл арманы екен. Сонау ғасырлар қойнауының қатпар-қатпар белесінен байқасақ, ежелден –ақ ру-тайпаларымыздың өз жерін еш жауға бастырмаған, ұлын құл, қызын күң еткізбеуге батырлық ержүректігін, жауына қатал, досына адал, шыбын жанын шүберекке түйіп, садақ ұстап қол күшіне сеніп, найзаның ұшына үкі таққан ұлдары мен қыздарының жауынгерлік үлгісі бізге аманат болып жеткен.
Көкшетау қаласының оңтүстігінде әсемділігімен «қазақстанның Швейцариясы» деген теңеуге ие болған көркем қырат Бурабай Өңірі. Он- ша биік болмаса да , қырқалы және қарағайлы қайыңдармен көмкерілген тау жоталары әсем суретке ұқсас. Осы тамаша өңірде «Балдаурен» республикалы оқу-сауықтыру комплексі орналасқан. Мен өткен оқу жылында осында демалуға бардып, Көкшенің тамаша табиғатын өз көзіммен көрдім. Сәкен Сейфуллиннің «Көкшетау» өлеңіндегі
Шымкент қаласы қазіргі Оңтүстік облысының орталық қаласы.Мен Шымкент өңіріндегі Қарабұлақ ауылында туылғанмын.Ауылымызды бойлап атақты компазиторымыз Шәмші Қалдаяқов әніндегі Арыс өзені ағады. Өзенге жақын орналасқан ауылдың табиғаты тамаша екендігі айтпай-ақ түсінікті.Оңтүстік өңірі жылы болғандықтан, жемісі көз тұнарлық, үйіліп жатқан қауын-қарбыз, тіліңде бал үйіретін жидегі...
