Қазақ елініњоқу мен өнерді үйренуініњ
аса қажет екенін насихаттап,халық тарихына, ел-жұрттыњ тұрмыс жаѓдайына
баса назар аударѓан , сонымен бірге арѓы- бергі хандарымыздыңөмірбаянына үњіліп,
бізге шама-шарқыншажеткізген зиялы
ақындарымыздыњ бірі – ШәдіЖәњгірұлы.
1982 жылы қыркүйек айы, бәріміз
жазғы демалыстан оралған кезіміз. Филармония директоры – жақын арада
дирижерлікке композитор Н.А.Тілендиевтің келетінін, шақырып жатқанын, хабарлады.
Біз бір – бірімізден Н.А.Тілендиев туралы сұрастырып, директордан көп мағлұмат
алдық. Ол композитор, дирижер екенін, ол кезде Қазақфильмнің директоры екенін
білетінбіз. Бір күні үзіліске шықсақ, директордың кабинетінен ол кісі де шығып
бара жатыр екен.
Римский – Корсаковтың операларының мазмұны
мен көркемдік кейпі, формасымен
музыкалық драматургиясы түрлі. Олардың ішінен біз тарихи, ертегі, лирикалық-драмалық,
лирикалық – ойлы, сатиралық шығармаларды табамыз. Сонымен қатар композитор көлемді
опералық жауһарлармен бірге кішігірім біракттық операларды жазды; кейбіреулері
тек камералақ түрде жазылған. Операларының көбісі орыс классикалық әдебиетіне
немесе халық шығармашылығынан алынған сюжеттерге жазылған.
Домбыра – кең даланы мекен еткен
қазақ жұртының ең аяулы да қасиетті аспабы. Сымдай тартылған қос ішекте сан
ғасырдың сан алуан сипаты, ақыл – ойы, көңіл- күйі жатыр. Домбыра – көшпелі
елдің көне көз шежіресі, көпті көрген қарияның көкірек күйі. Не бір аруақты,
дарынды дала перзенттерін аты ұмытылып кетсе де, сары алтындай шығармалары тот
баспай бізге аман жетті. Олар халық аспаптарына арнап шығарған шығармаларын
«күй» деген бір-ақ сөзбен атаған.
Қазақ – көне
дәуірден бастау алатын күрделі де бай тарихы, сан қырлы мәдениеті, өзіндік игі
ғұрып – дәстүрі бар, этнографиялық ахуалы әр қилы, пейілі өзінің байтақ
даласындай кең де қонақжай халық. Халқымыздың бітім болмысын зерттеген этнограф
ғалымдардың атап өткеніндей, қазақ – жайшылықта тәубешіл, жаугершілікте
тәуекелшіл, зерделі де ойшыл, сабырлы да төзімді, шыдамды да жомарт, елгезек те
еліктегіш, кеңпейіл де кішіпейіл, ерегескенмен ерегесетін, доспен дос бола
алатын, әділдікті бағалай білетін халық.
Сыдық Мұхамеджанов талантты композиторлардың бірі, оның тамаша әуендері
әр қырлы шығармашылығы, аға буын композиторлар мектебінің негізін қалаушы және
60-шы жылдары шыққан композиторлардың арасында байланыс түйін болып табылады.
Қазақтың рухани мәдениеті – шытырман тарих қойнауында,
ерекше ахуал үстінде туып қалыптасқан мәдениет. Түрік нәсілінің қыпшақ
әулетінен тарайтын жауынгер халық өзін – өзі қазақ атап, азаматтық тарихының
алғашқы бетін ашқаннан бастап ел үшін, жер үшін, байырғы ұлттық намыс пен ар – ождан
үшін, бостандық үшін тынымсыз күрес үстінде болды. Сол себепті қазақтың рухани
мәдениетінде ешбір мәдениетке ұқсамайтын ерекше сипат қалыптасты.
ХІХ ғасырдың
30 – 40 жж. әлемдік музыка Европаның шығысынан келген үш ірі көркем құбылыспен
байыды. Шопен, Глинка, Листтің шығармашылығынан тарихта музыкалық өнердің жаңа
парағы ашылады. Бұл үшеуі дәстүрлі мектептің бастаушылары ретінде,XIX ғасырдың
екінші жартысындағы жалпыевропалық музыкалықмәдениеттің тағы бір маңызды жағын ашты. Өз халқының арман – мұраты,
қасіреті, үстемдік етуші психологиялық құрылымы
Әрбір мұсылман жұма күнінің фазилеті
мен ерекшелігін біліп сезінгені дұрыс . Жұма күні – күндердің ең абзалыәрі мұсылмандардың мейрамы болып есептелінеді
. Сонымен қатар бұл күні жұма намазы оқылады . Егер мұсылман бұл күнді және
жұма намазды қадірлеп , әдептерін ұстансаАллаһ оның сауабын арттырып , күніларын кешіреді . Бұл күнде бір сәт бар
.
Қазіргі кездеҚазақстанРеспубликасының
алдындатәуелсіздігін баянды ету, ол
үшін экономикасын дамыту міндеті тұр. Президентіміздің1997 жылғықазан айындағы "Қазақстан – 2030” деген халыққа арналғанЖолдауындабұл міндеттер айқын тұжырымдалған.Осындайжауаптыдакүрделі міндеттердітабысты орындап
шығу жолындаадамзат тарихындағы саяси –
экономикалық қуатты мемлекеттердің құрылуы, нәтижелібилік құруы мәселелерін жете зерттеп,олардың үлгісінен тағлым алудыңмаңызы зор
Қазақ елініњоқу мен өнерді үйренуініњ
аса қажет екенін насихаттап,халық тарихына, ел-жұрттыњ тұрмыс жаѓдайына
баса назар аударѓан , сонымен бірге арѓы- бергі хандарымыздыңөмірбаянына үњіліп,
бізге шама-шарқыншажеткізген зиялы
ақындарымыздыњ бірі – ШәдіЖәњгірұлы.Ақын
1855 жылы Оњтүстік Қазақстан облысыныњ Созақ жерінде д‰ниеге
келген
Исламият алып
елдердің, мәселен Әмәуи (661-750), Аббаси (751-1258), Селжүк (1040-1157), Осман
(1299-1922) патшалықтары сықылды әлемдiк мемлекеттердің ресми дiнi болған
дәуiрде, азат етiлген немесе олжаланған өңiрлердiң тұрғындарын жаппай дiнге
енгiзу яки мұсылман болуға зорлау уақиғалары байқалмайды. Әуелi,
ғайримұслимдерді мұсылмандандыру туралы қажеттiлiк һәм мемлекеттік саясат
болмаған секілді. Бодандар мен қамқорлыққа (вассал) алынған елдерге толық
еркiндiк берiлген.
Қазақ
елініњоқу мен өнерді үйренуініњ аса қажет
екенін насихаттап,халық
тарихына, ел-жұрттыњ тұрмыс
жаѓдайына баса назар аударѓан , сонымен бірге арѓы- бергі хандарымыздыңөмірбаянына үњіліп, бізге
шама-шарқыншажеткізген зиялы
ақындарымыздыњ бірі – ШәдіЖәњгірұлы.Ақын 1855 жылы Оњтүстік Қазақстан
облысыныњ Созақ жерінде д‰ниеге келген .
Қоғам
– адам баласын басқа махлұқаттан даралайтын басты қасиеттің бірі. Жеке
тұлғалардан (фәрдтер) құралатын адам қоғамы кейде тұрақты әлеуметтік сипат
танытса, кейде экономикалық (ықтисади), саяси һәм әлеуметтік (ижтимағи)
өзгерістер салдарынан кернеулі де тұрақсыз кейіп танытады. Сойылынан қан тамған
Кеңес империясының құрдымға кетуімен басталған әлеуметтік өзгерістер мен
дағдарыстар зобалаңы біздің елімізді де шарппай қойған жоқ. Соңғы 10 жылдың
көлемінде елімізде менталитет, ой-сана, тәрбие, сенім, дағды жағынан жаңа қоғам
– Қазақыстан қоғамы қалыптасуда. Қазақыстан азаматтары – Қазақыстан қоғамын
қалыптастыратын фәрдтер.
Құран Кәрім Жаратушы тарапынан күллі адамзатқа және өзінен кейінгі замана
атаулыға жіберілген ұқсасы жоқ қасиетті кітап. Құран – ислам дінінің бастауы,
бірегей бұлағы. Исламды түсіну үшін Құранды түсіну шарт. Құранды түсінбеген
адам исламды да толықтай түсіне алмайды. Құран – Жаратушының мәлімдемесі,
хабарламасы, жолдауы. Ол таңдаулы Елші Мұхаммедке (с.а.у.) толықтай түсіріліп
болған. Аллаһтың сөздерін өзгерте алатын ешбір құдірет жоқ. Құранды Аллаһ
Тағала өз қорғауына алған.
Дін
деген ұғымның негізінде зорлық-зомбылық болмауы керек, бұл хақ діннің ғайрихақ
(хақ емес) діндерден ажырасатын айқын парқы. Дін дегеніміз негізінде иман, яғни
сенім жататын рухани байлық. Рұхты зорлауға болмайды. Ислам дінінде зорлау жоқ.
Исламияттың негізінде адамдардың өз еркімен, өз ықтиярымен сенуі, өз ирадасымен
ғамал етуі қағидасы жатады.
Өткен жолғы (Ислам және өркениет газеті, №4 Сәуір, 2001 ж.) «Дiни экстремизм
мен терроризм» деп аталатын мақаламда хақ дін исламның Батыс елдерінде пайда
болған әлеуметтік аурулар уә саяси конспирациялармен ешқандай байланысының жоқ
екенін көрсетіп едім. Ислам діні адамның ойлау қабілетін, ақылын, иманын, адами
абыройын, жанұя ұйымы мен қоғамды сақтап, әлеуметтік әділеттілікті көздейтін дін.
Бұған қарамастан, соңғы жылдары бейбітшілік діні исламды әлемдік бейбітшілікке
үлкен қауіп төндіретін террористерді өндіретін дін ретінде көрсету үрдісі
күшеюде
Жаратушы ұлық тәңiр Аллаһ Тағалаға иманды және мойынсұнуды бiлдiретiн нағыз
бiртәңiрлi (монотеист) тәухид нанымы негiзiнде пайғамбарымыз Мұхаммед
Абдұллаһұлы (с.а.у., 569-632) тарапынан 609-632 жылдары аралығында адамзатқа
түсiндiрiлген әлемдiк дiн. Ислам барлық болмыс пен фәни адам өмiрiндегi ең
маңызды ұғымдардың бiрi
Ғылым және информация ғасыры деп аталған өткен жүз жылда дамыған мемлекеттердiң
азаматтарынан бек көп адам ислам дiнiн өз еркiмен қабылдаған. Олардың iшiнен
әлемге аты мәшһүр боксшы Мұхаммед Әли (1942- ) мен өткен ораза айында
мұсылмандықты қабылдаған Италия мемлекетiнiң Сауди Арабыстандағы 60 жасар
елшiсi Торкуато Кардеилли (Torquato Cardeilli, 1942- ) мырзаны айтуға болады
Ғылым және
технология дамудың шырқау шегіне шыққанына және адамзат бірін-бірін оңайлықпен
тани алатын мүмкіншіліктерге ие болғанына қарамастан, соңғы жылдары діни
экстремизм мен терроризм тақырыптарды бұқаралық ақпарат құралдарында жиі орын
алуда. Хақ дін Исламды да шарпып өтетін осы мәселенің мән-жайы хақында өзімнің
ойларымды былайша түсіндіргім келеді
Дін және мәдениеттің арақатынасы жөнінде қыруар пікірлер айтылуда. Соңғы
кездері діни экспансия алаңына айналған елімізде «дініміз өзгерсе өзгерсін,
мәдениетіміз өзгермесін» (Дулат Исабеков, ҚӘ, №14, 18.04.2003 ж.) дейтіндей,
ора шолақ пікірлер де айтылуда. Осы мәселеге байланысты ғылыми қорытынды жасау
үшін алдымен қоғам өмірінің ең маңызды ұстыны саналатын дін мен мәдениеттің
арақатынасын анықтайық
Бүгінгі археология, антропология ғылымдары діни сенім-наным жолдары мен
жүйелерінің тым ерте дәуірлерден бері адамзаттың даму, өркендеу және кемелдену
барысымен біте қайнаса жалғасып келе жатқанын дәлелдейді. Кейбір биохимия және
генетика саласы ғалымдары (Rebecca Cann, Mark Stoneking, Douglas Wallace)
дүниежүзінің көптеген аймақтарындағы адам нәсілдерінің генетикалық
ерекшеліктерін салыстыра отырып, бүгінгі адамзаттың түр-тұқиянында бір атадан
тарағаны туралы қорытынды жасаған
Қазақстан тарихы
терең, мәдениеті бай мемлекет. Егемендікке қол жеткізгелі бері халқымыздың
еңсесі көтеріліп, дініміз бен рухани мәдениетіміздің жарық салалары өркендеп
келеді. Қазақ тілінің мәртебесі де өз топырағында күн өткен сайын өсуде. Міне,
орта ғасырлардағы Қазақстанның руханият, білім, мәдениет және сауда
орталықтарының бірі болған әфсанауи Тараз шаһарының 2000 жылдық тойы еліміздегі
Исламның таралу тарихын зерттеп келе жатқан маған да айрықша әсер етіп, ерекше
сезімге баулыды. Сол себепті, қазақ жеріндегі ежелгі Ислам мәдениетінің алтын
бесігінің бірі, мүмкін бастысы болған Тараз туралы ойларымды оқырмандармен
бөліскім келді.
Тәуелсіздік жылдарында елімізде орын алған күрделі саяси-экономикалық жаңарулар
мен өзгерулер ағымында мемлекет билігінің қайнар көзі болып табылатын
халқымыздың рухани өмірі мен діни көзқарастары да бір жағынан толығып, ал енді
бір жағынан әралуан бағыттар бойынша дамып, бүгінгі көптеген этникалық топтар
мен түрлі діндерді ұстанатын зайырлы Қазақстан қоғамы қалыптасты. Жоғарыда
айтқанымыздай, халықсыз билік болмайды, ал – дінсіз халық болмайды
